Лявон Вольскі: «Дзяржава мяне забараніла — і правільна зрабіла, таму што гэта натуральна»

У канцы сакавіка Лявон Вольскі нечакана для ўсіх выдаў сольны альбом «Грамадазнаўства», які называюць ці не самым агрэсіўным у кар’еры музыкі. Карэспандэнт Ultra-Music пагаварыў з Вольскім пра тое, чаму не адбудзецца мінская прэзентацыя альбому, спытаў, ці возьмецца Лявон пісаць калонку ў «СБ», і даведаўся, што «Крамбамбуля» ў бліжэйшы час не плануе выступаць у Мінску.

«На самой справе, мы пісалі гэты альбом на вуліцы Матусевіча ў падвале»

— Пагаворым пра новы дыск. Мы чулі іранічнага Вольскага, чулі лірычна-пяшчотнага, нарэшце, чулі вясёлага Вольскага. Такога злога Вольскага ўжо даўно не было. Чаму менавіта зараз скончыўся час кампрамісаў? Што было штуршком да такога альбома?

— Усё робіцца ў свой час. Само жыццё было штуршком, я не інспірую нічога адмыслова. Ад папярэдняга майго альбома, дзе былі аўтарскія тэкст і музыка, мінула каля сямі гадоў. Я спрабаваў пісаць розныя песні, але мяне ў іх шмат што не задавольвала, і большую частку я скасаваў. Засталося з таго часу толькі пара песень: «Вера, Надзея, Любоў», «Дай мне знак». А потым напісаліся вось гэтакія. Неяк яно пісалася і пісалася. Нічога не паробіш.

— Ад некаторых песень на «Грамадазнаўстве» складаецца адчуванне, што Вольскі не толькі злы, але і стомлены. Ці так гэта?

— Ды не, не злы, дэпрэсіўны проста. Стомлены — гэта вы, мабыць, маеце на ўвазе песню «Чужы»? У мяне шмат было пераездаў за два апошнія гады, шмат розных адчуванняў ад розных краін, ды і ад сваёй таксама, і гэта вылілася ў такую песню. Я рэдка практыкую «эга-песні», такія, каб спяваць пра сябе канкрэтна. Гэта больш прэрагатыва… не ведаю, Алы Барысаўны Пугачовай. Ці Сярожы Міхалка. А тут неяк так нечакана напісалася.

— Увогуле задаволеныя вынікам працы?

— Разумееце, я аўтар, і толькі што быў рэліз. Любы аўтар пасля рэліза вам скажа, што гэта лепшая праца ў яго жыцці, а праз год, можа быць, яго меркаванне зменіцца. У нас ёсць такія музыкі, якія будуць на словах вас пераконваць, наколькі крута зробленая іх новая работа, з рознымі там доказамі, параўнаннямі. Я не з тых людзей. Я не стану казаць, задаволены я ці не. Калі вам падабаецца — дык падабаецца, калі не — гэта абсалютна вашае права. Таму што гэты прадукт, безумоўна, не для ўсіх. Гэты альбом — гэта тое, што мне баліць, тое, на што я не магу заплюшчыць вочы. Так бы мовіць, грамадзянская лірыка. Альбо, як у нас пра такія рэчы кажуць, «грамадска-палітычныя». Ці проста «палітычныя». Хаця там ані пра палітыку Амерыкі ў Сірыі нічога не спяваецца, ані пра штосьці іншае, звязанае з вайной, геапалітыкай.

— А працай Снорэ Бергеруда і Сіндрэ Скейэ вы задаволены?

— Так, іхняй працай абсалютна задаволены. Яна для мяне ў чымсьці была нечаканай, я доўга прызвычайваўся да гэтых варыянтаў аранжавання. Пра Сіндрэ ўвогуле нічога сказаць не магу, таму што ён супербубнач, да яго ніякіх прэтэнзій няма. Адразу ж, калі пачалі працаваць, было ясна, што гэта інструменталіст вельмі высокага ўзроўню, пры гэтым вясёлы хлопец, дзіўнаваты, як усе музыканты.

У Снорэ свой падыход. Шмат якія песні былі ім нечакана прачытаныя, і гэта ягонае права. Мне было вельмі цікавае гэтае прачытанне. Калі б я рабіў гэты дыск з пэўным колам музыкаў, атрымалася б больш стандартна для нашай тэрыторыі. І дзякуй богу, што так не атрымалася.

— А тое, што і сам альбом, і ўсе песні на ім кароткія, без сола — гэта частка мэсаджа ці якраз падыход Бергеруда?

— Я калі запытаўся ў Снорэ, чаму некаторыя песні адразу пачынаюцца з тэксту, ён мне адказаў: «А навошта інтра?» Я пытаю: «А што, не будзе на альбоме ніводнага брыджа і сола?» А ён кажа: «А навошта?» Вось калі ёсць гурт на чатыры, пяць, шэсць асобаў, калі музыкі хочуць самавыразіцца, яны пачынаюць нам паказваць, якія яны крутыя: робяць наварочанае аранжаванне, дадаюць нечаканыя змены гармоній, дэманструюць нетрадыцыйны падыход. Снорэ сказаў: «Можа, у нашым варыянце гэта і непатрэбна? Мы ж даносім нейкую ідэю, правільна? Ну дык давай данясем».

— Тым не менш, на некаторых трэках складаецца ўражанне пэўнай няскончанасці.

— Складаецца дык складаецца. Ну як я магу каментаваць тое, што я зрабіў?

— Калі слухаеш іншыя праекты, у якіх удзельнічалі Бергеруд і Скейэ, напрыклад, літоўскі гурт Minor Modesty, уражваешся шчыльным, тлустым гукам, блізкім да металёвага. Вам не хацелася больш шчыльнасці і цяжкасці для такіх цяжкіх тэкстаў — напрыклад, для песні «Краіны няма»?

— Для «Краіны няма» быў мой варыянт, традыцыйны, з лёгкім куплетам і жорсткім рэфрэнам. Але калі я праслухаў песню ў варыянце Снорэ, яна мне значна больш спадабалася. Для мяне гэта было нейкім новым подыхам. Мне падаецца, ўсе чакалі якраз майго традыцыйнага падыходу, а атрымалася па-іншаму. Гэта справа кожнага чалавека: асацыяваць прадукт так, як ён хоча, і не будзем адбіраць у людзей іхняе права. Але хацелася б, каб гэтыя стэрэатыповыя думкі не перашкаджалі людзям свежа паглядзець на рэчы.

Наогул, сёння першае красавіка (інтэрв’ю адбывалася ў Дзень дурня — заўвага UM), і я хацеў вам распавесці страшную гісторыю. На самой справе, мы пісалі гэты альбом на вуліцы Матусевіча ў падвале. І таму гук такі гаражны, непрычасаны і ўвогуле кепскі. Ніякіх Сіндрэ і Снорэ не існуе ў прыродзе! Не, яны там ёсць недзе, мы ў інтэрнэце паглядзелі: існуюць. Вось і запісалі іх у крэдытсах.

— Вы сказалі, што альбом не для ўсіх. А для каго ён, на вашую думку?

— Толькі для тых, хто заходзіць у рэзананс з тэкстамі і музыкай гэтага альбома. Любы альбом не для ўсіх. Вось праходзіш па вуліцы, там тумба стаіць, і вісіць на ёй нейкі там Майданаў. І гэта таксама ж не для ўсіх! Хаця здавалася б.

— Павел Аракелян пасля вашага нядаўняга канцэрта ў клубе Tarantino даў каментар, што хацеў бы на дыск «дудкі дапісаць» і што Вы нібы яму адказалі: «Можа, калі-небудзь яшчэ дапішам». Сапраўды ёсць такія думкі?

— Паша жартуе! Паша любіць і ўмее жартаваць.

— Як канцэрт, дарэчы?

— Канцэрт файны. Усё ж такі варта, безумоўна, праводзіць такія акцыі ў Мінску. Калі людзі хочуць на нас з Пашам хадзіць, то зусім кідаць гэта нельга, бо такія канцэрты яднаюць людзей. У залі столькі маладых і такіх добрых твараў! Трапляюцца людзі і майго ўзросту, ёсць нават і старэйшыя. Для мяне ўсё гэта нечакана, я вельмі прыемна здзіўлены і ведаю, што Паша таксама знаходзіцца ў пэўнай эйфарыі. Я пасля канцэрта сышоў у «ангінную нірвану», злёг з тэмпературай, а Паша мне ўсё высылаў і высылаў розныя водгукі, здымкі — супер!

Насамрэч, нейкі пералом зараз адчуваеццца ў дзейнасці нашага дуэта. Яно і напачатку класна было: Паша — выдатны інструменталіст, ён вельмі добра адчувае матэрыял, у яго інтуіцыя добрая. Я раней баяўся, што ён такі рафінаваны джазавы выканаўца — не, аказаўся вельмі поліарыентаваны чалавек, рэагуе на любыя праявы мастацтва. Дык вось, і раней было быццам бы нічога, а цяпер нейкі званочак празвінеў, калі ўсё зусім стала на свае месцы. З’явілася патрэбная клавіша. І для мяне такія канцэрты цяпер нават як нейкія духоўныя акцыі.

Дарэчы, у Шаблінскага ёсць авантурныя ідэі гастроляў па правінцыі. Я адразу запрашаю! Не ведаю, ці спраўдзіцца ўсё гэта, і так не хацелася б граць у гэтых вечных ДК, шчыра кажучы… Толькі як гэта растлумачыць Уладзіміру Барысавічу… Хацелася б незалежныя больш-менш пляцоўкі.

Паглядзім, чаго тут планаваць. Як будзе паддавацца сітуацыя, так і будзем граць. Не — дык тады будзем анлайн, у інтэрнэце, граць у студыі. Хай людзі слухаюць.

— Галоўнае, каб трансляцыі не спынялі.

— Ну, я думаю, тыя, хто спыняў, ужо зразумелі, што не варта было, і больш не будуць гэтым займацца :) Хаця, ведаеце, хай спыняюць, калі лічаць патрэбным. Свабода цяпер настолькі выпраменьваецца намі, што нават калі хочуць забараняць, няхай забараняюць. Свабода настолькі неабсяжная, што датычыць нават тых людзей, якія забараняюць. Калі ласка, забараняйце — супер!

«Я не збіраюся стрымлівацца ў выказваннях толькі дзеля таго, каб адыграць канцэрт»

— Канцэртная прэзентацыя дыска будзе, і, напэўна, гэта будзе неяк змяняць гук. Ужо ведаеце, у якім напрамку?

— Неўзабаве высьветліцца дата й месца прэзентацыі. Арганічна было б, каб гэта адбылося ў Вільні. Я спадзяюся, што тыя, хто запісваў альбом, будуць граць на сцэне, і мне падаецца, што гук якраз будзе максімальна набліжаны да студыйнага. А вось само шоў мы цяпер старанна абмяркоўваем.

— У Мінску прэзентацыя не плануецца?

— Не плануецца, таму што мы да канца не ўпэўненыя, што яна атрымаецца. Гэтыя чорныя спісы то знікаюць, то зноў узнікаюць, і невядома, што можа паўплываць на адмену канцэрта: любыя нашыя дзеянні, ці любыя нашыя выказванні ў інтэрв’ю, ці проста ў сеціве, у фэйсбуку, напрыклад. Я не збіраюся стрымлівацца ў выказваннях толькі дзеля таго, каб адыграць канцэрт. Мы ўжо маем канкрэтны досвед, што літаральна за дзень ці нават за дзве гадзіны да канцэрта ён можа быць забаронены. І нарвежцы сюды не паедуць, таму што іх міністэрства замежных спраў не рэкамендуе вандроўкі па гэтай тэрыторыі, бо не можа гарантаваць бяспеку. А яны давяраюць свайму міністэрству, як ні дзіўна.

Са сваімі музыкамі, канешне, і можна было б паспрабаваць. Можа, потым будуць такія варыянты. Але рэпетаваць з хлопцамі месяц, каб потым у апошні дзень усё адмянілася… Мы таму зараз і выступаем з Пашам Аракелянам, што гэта вельмі проста: два чалавекі, ёсць найграны рэпертуар, робім дзве рэпетыцыі перад канцэртам, робім новыя песні ці іншыя версіі нейкіх песень.

І менавіта таму мы не выступаем з «Крамбамбуляй». Зараз, канешне, свабода і быццам бы дэмакратыя, таму што хутка чэмпіянат. Але мы выступалі на Майдане, як бы там ні было. Некаторыя гурты, напрыклад, Amaroka, ужо пацярпелі з аналагічнай нагоды, і калі праводзіць нейкія паралелі і гарызанталі, то атрымліваецца, што можа і не варта рэпетаваць тыдзень ці месяц перад канцэртам, каб потым гэта ўсё было адменена. Таму мы практыкуем такія маленькія акцыі з Пашам. І таму мы пакуль не будзем праводзіць прэзентацыю тут.

— Калісьці вы сказалі, што не будзеце выступаць у Беларусі, пакуль тут ёсць забароненыя музыкі. «Крамбамбуля» пасля гэтага ў краіне выступала. Што змяніла вашу думку?

— Ну, «Крамбамбуля» выступіла адзін раз — на фестывалі «Млын» у музеі ў Дудутках. І тое атрымалася не вельмі добра, таму што з апаратам былі пэўныя праблемы… Можа, і гэта нам таксама навука, што пакуль не варта. Гэта быў такі выключны канцэрт, бо музей мае права не падаваць гастрольку, мае іншыя ільготы. Гэта хутчэй выключэнне з правілаў, чым паказальнік нейкай размарозкі і далейшай свабоды. Не думаю, што падобная акцыя ў бліжэйшы час паўторыцца. Можа толькі на незалежных пляцоўках, тыпу хутара «Шаблі».

— Але выступаць хочацца?

— Ну ясна, хочацца! Тут жа наша публіка асноўная. У Мінску, увогуле ў Беларусі. Але не толькі цяжка, але й прыніжальна разбірацца з гэтымі забаронамі-дазволамі, чорнымі й белымі спісамі, гастролькамі і характарыстыкамі артыста. Але, я ўпэўнены, мы нешта крэатыўнае прыдумаем, каб выбрацца з гэтага балота разам з нашымі прыхільнікамі.

У Вільні таксама класна! Вось людзі прыедуць на канцэрт у Вільню, і там будзе піва ў вольным продажы, некалькі кропак. У нас з гэтым ёсць праблемы на фестывалях, на такіх буйных акцыях.

«Усе агітавалі за кагосьці, выступалі на палітычных канцэртах, на мітынгах. Навошта адмаўляцца ад сваёй мінуўшчыны?»

— Цікавіцеся канцэртным жыццём Мінска?

— Ну, цікаўлюся, але я звычайна не хаджу на канцэрты. Хаця варта памяняць завядзенку. Толькі ў інтэрнэце адсочваю беларускія каманды. Макса Каржа.

— О, Каржа слухалі?

— Слухаў.

— Спадабаўся?

— Я не тое каб слухаў альбом ці дыскаграфію, паглыблена творчасць не вывучаў. Бачыў адзін кліп, створаны, здаецца, у Расеі, дый нешта ў таксоўцы чуў краем вуха. Мне здаецца, што ў гэтым сегменце рынку цалкам адэкватны падыход.

— Іншымі словамі, яго не ўключаеце ў «Мелодыі і рытмы беларускай эстрады».

— Не, канешне! Ён жа незалежны выканаўца.

Я, дарэчы, сутыкнуўся з меркаваньем, што пад «Мелодыямі і рытмамі беларускай эстрады» маецца на ўвазе беларуская папса. Дык гэта ні пра якую не папсу — гэта пра тое, што нас атачае навокал. А так — эстрада беларуская… ну, ёсць такая з’ява, спансараваная дзяржавай. Такая магутная мутная музычная плынь, якую мала хто слухае. Дакладней, слухаюць усе, у таксоўцы так ціхенька зрабіўшы. Але ніхто не атаясамляе, хто там што спявае.

— А ўвогуле музыкай беларускай цікавіцеся?

— Так, але без фанатызму. У мяне няма часу сядзець і пампаваць альбомы, а потым слухаць. Але пэўная цікаўнасць ёсць, што і як адбываецца.

— І як, на вашу думку, ідуць справы?

— Ды ўсё класна. Цяпер у людзей нармальныя інструменты, нармальныя ўмовы, якія-ніякія студыі, усё патаннела. Цяпер не так, як мы рабілі ў 95-м, можна нармальна запісацца ў кампутар, у Cubase ці якую іншую праграму. І людзі працуюць, пішуць. Адзінае няма адэкватнай музычнай інфраструктуры і свабоды. А так, усё клас.

— Як думаеце, а сярод тых, хто пачынаў калісьці даўно, разам з вамі, ці ёсць яшчэ ў кагосьці перспектыва? Вось «Крама» амаль не выступае, напрыклад.

— Ведаеце, як ні дзіўна, усе гэтыя забароны дасягнулі сваёй мэты. Назабаранялі процьму гуртоў, у якіх гралі людзі ўжо не такія і маладыя. У іх ужо кожны год на рахунку, а атрымалася агулам шэсць гадоў забаронаў. Для мяне яшчэ і нічога — мяне гэта толькі працверазіла неяк. Я зразумеў, дзе жыву, што тут адбываецца. Зразумеў, што ўсё на сваіх месцах, што так і мусіць быць, што мы не мусім займацца нейкім фліртаваннем з уладамі, абмяжоўваць сябе ва ўчынках і выказваннях за тое, каб нам дазволілі граць канцэрты. Трэба прызнаць, што я ўва ўсіх сваіх праектах займаўся культурніцкім супрацівам гэтай уладзе. Яна мяне забараніла — і правільна зрабіла, таму што гэта натуральна. Ненатуральна, калі мы граем у дзяржаўнай канцэртнай залі на паўтары тысячы чалавек, і там займаемся нейкай «жывебеларуссю». Зрэшты, перманентную беларускую партызанку ніхто не адмяняў.

Можа, гэта ўлада не была такой моцнай у 90-х, на пачатку 2000-х. Былі нейкія адкаты, пара адносна свабодных гадоў у 90-х, таму што чынавенства памятала, што з 1989 года нельга забараняць. Нельга, бо можна атрымаць па галаве за гэтыя забароны. А пасля 2006 яны зразумелі, што трэба забараняць і што гэта ўхваляецца. А мы працягвалі карыстацца старой схемай, ездзілі па краіне, падымалі народ. Колькі б цяпер розныя музыкі ні казалі, што яны па-за палітыкай заўсёды былі… Усе агітавалі за кагосьці, выступалі на палітычных канцэртах, на мітынгах. Навошта адмаўляцца ад сваёй мінуўшчыны? Усе займаліся ў той ці іншай ступені рознымі грамадска-палітычнымі справамі.

А потым перад намі ўсё змянілася. Цяпер ёсць яны — і мы. Не вітаюць нашыя выступы? І правільна робяць. Таму і не хочацца гэтай дваістасці. Вось «Крамбамбуля», можа, выступіць у Палацы Спорту, і людзі скажуць, што ўсё нармальна. А назаўтра мы скажам: «Слухайце, нас зноў забаранілі», і ўсе: «Ну колькі ж можна!» Народ і так стомлены ад усіх гэтых пертурбацый: ад перайменаванняў вуліцаў, ад падзей у суседзяў. А тут яшчэ мы будзем: то «Давай прыходзь у Палац Спорту», то «Ой, хлопцы, не, не прыходзьце». І так балюча заўсёды, калі народ прыходзіць здаваць квіткі, і ты прыязджаеш, каб паспачуваць і запрасіць у Вільню.

— А як ставіцеся да сучасных музыкаў, якія спрабуюць рабіць «мастацтва дзеля мастацтва» і з большага не кранаюць сацыяльныя тэмы?

— Нармальна, абсалютна нармальна. Спакойна. Чаму не? Ва ўсе часы былі творцы, якія займаліся «чыстым мастацтвам».

— Пукста слухалі апошняга?

— Слухаў. Вельмі падабаецца мне Пукст. Абсалютна адмысловы падыход, ад самых першых песень, што віселі ў Сеціве, усё спадабалася. І іншыя яго праекты выдатныя.

— А «Д.П.Б.Ч.» слухалі?

— Я шмат ад каго чакаў гэтага пытання і адразу скажу: я на гэтую тэму не размаўляю і не збіраюся. Магу вам сказаць, што пару песень чуў. А ўвесь альбом не чуў.

— Уражаннямі дзяліцца не будзеце?

— Не. Гэта некарэктна было б з майго боку.

— Чаму такое табу на абмеркаванне гэтай тэмы?

— Можа, таму, што я пакуль не здолею адэкватна выказацца.

— Значыць, трэба пачакаць?

— Так. Ужо досыць шмат часу прайшло, але мяне гэта пакуль яшчэ нервуе. Некаторыя рэчы абураюць, і я не магу спакойна да іх ставіцца. Трэба, каб мінула болей часу, каб гаварыць на гэтую тэму. Тым болей, што я не эксперт, і песні ацэньваць не мая справа. У нас ёсць многа экспертаў, якія ацэньваюць песні, альбомы. Ацэняць і маю работу, тым болей што яна абсалютна для ўсіх даступная ў Сеціве.

У нас, дарэчы, была думка не даваць нічога з новага альбома ў хіт-парады. Ён цэльны, на мой погляд, і шмат губляецца, калі адтуль нешта адно бярэш. Мы хацелі нешта ў якасці сінгла паставіць, а потым зразумелі, што ніводная песня не адпавядае цалкам альбому. Паставіш нешта цяжкае, і ўсе будуць думаць: «О, значыць, такі вось цяжкі альбом будзе». Паставіш «Чужы», і ўсе скажуць: «Ага, значыцца, такі будзе плачэўны». Паставіш «Шэрую кроў» — будуць чакаць гэтакага «папсовага». Таму мы вырашылі адмовіцца ад традыцыйнай сінглавай ідэі. Потым ужо падумалі: недарэчна не даваць, напрыклад, Будкіну ці Ultra-Music песню ў хіт-парад, калі яна свабодна вісіць да запампавання. Хай бяруць ды ставяць, што хочуць!

Цікавае расслаенне атрымалася, дарэчы, якія песні на нашай тэрыторыі людзям бліжэй, і якія — на замежнай. У нас усе дружна ўзялі ў хіт-парады «Шэрую кроў». А «Радыё Рацыя» для Беласточчыны — «А хто там ідзе?».

«Сцэнар з „заказнякамі“, вечарынкамі — гэта ж мы самі прыдумлялі ў свой час»

— Аляксандр Кулінковіч вядзе калонку ў «СБ». А калі б вам прапанавалі?

— Ну, мне ж не прапаноўваюць, правільна? Яны ж, напэўна, ведаюць, што я б не ўзяўся за калонку ў «СБ».

— Ніякіх зносін з гэтым не хочаце мець?

— Я ніяк не магу ацэньваць учынкі Сашы. Ён мой калега і свабодны чалавек, і мае права на розныя рашэнні ў сваім жыцьці. Але для мяне гэта было б маральнае падзенне ў такую бездань, з якой ужо не выбрацца ніяк. Для мяне лепей з’ехаць куды падалей, чым весці калонку ў «СБ». Але гэта датычыцца мяне.

І наогул, з дзяржаўнымі СМІ я практычна не маю ніякіх стасункаў. І не збіраюся мець, пакуль існуе гэта ўлада. На мой погляд, няма сэнсу супрацы з дзяржаўным ТБ, радыё, з большасцю FM-станцый. Я проста не бачу ў гэтым плёну. Калі кажуць, што гэта рэклама — дык тады рэклама ў такіх колах, у якіх яна мне абсалютна непатрэбная. Ну, можа быць, я пагарачыўся, але ў дадзены момант я ўспрымаю гэта так. І гэты «дадзены момант» працягваецца ўжо гады чатыры.

— З апошняга з’яўлення «Крамбамбулі» на FM?

— А на FM «Крамбамбуля» гучыць?

— Бывае.

— А я не ведаю наогул. Я не слухаю FM-станцый, не гляджу тэлевізар, таму мне незразумела, што ў гэтай прасторы адбываецца. Калі пасля доўгага перапынку за мяжой у гатэлі ўключыш які-небудзь канал, расейскі, напрыклад — думаеш, як людзі гэта глядзяць? І гэта яшчэ было да апошніх падзей, да Украіны, да Крыма, да гэтай расейскай істэрыі, да шэльмавання Макарэвіча… І ўсё роўна, глядзіш і думаеш: божа, што ж гэта такое? А людзі ж глядзяць, і на гэтым гадуюцца дзеці, пакаленні.

— «Крамбамбуля» выступае на карпаратыўных вечарынах. Гэта, на вашую думку, ніяк не супярэчыць заклікам «ламаць сцэнар»?

— «Крамбамбуля» — гэта зусім асобны музычны праект. І сцэнар «заказнякоў» нам ніхто не навязвае. Ламаць трэба сцэнар, які навязаны табе завядзёнкай, альбо дзяржавай, альбо нейкімі структурамі. А сцэнар з «заказнякамі», вечарынкамі — гэта ж мы самі прыдумлялі ў свой час. Я думаю, што лепей, калі на «заказнік» прыяжджае «Крамбамбуля», чым… не, не буду называць імёнаў :) Мы кепскаму не навучым. Мы выступаем цяпер у іміджы партызанскага атраду, не саромеемся казаць «Жыве Беларусь» у канцы канцэртаў. І любая публіка падтрымлівае нас у гэтым. Асабліва IT-канторы, якіх цяпер многа. Яны багатыя, могуць дазволіць сабе нармальную вечарынку на шэсць тысячаў чалавек у «Мінск-Арэне» пад Новы год. І нават калі там арганізатары просяць не крычаць «Жыве Беларусь», то публіка сама пачынае гэтым займацца. А мы ж не можам забараніць!

«Крамбамбуля» таксама крышачку змянілася. Гэта не такая ўжо дурная каманда, якая проста бязбашанна весяліцца. З’явіліся і тут таксама пэўныя ідэалагічныя ўстаноўкі. Занадта ўжо жыццё змянілася на гэтай тэрыторыі, постсавецкай.

— Вы ўжо сказалі, што чакаць на адкрытыя канцэрты «Крамбамбулі» няма пакуль сэнсу. А што ўвогуле з творчымі планамі гурта? Калі новы дыск? Калісьці хадзілі чуткі, што вясной.

— Я думаю, што мне няма сэнсу адразу пасля выхаду сольнага альбома распавядаць пра творчыя планы «Крамбамбулі». Вясной… ну паглядзім, можа і вясной, а можа і летам… А можа і не :)

— А ўвогуле, пасля выхаду альбома творчых планаў засталося шмат? Хопіць на шмат год?

— Я не імкнуся да доўгажыхарства на сцэне, нейкіх такіх рэчаў… Я такі інтуітыўны творца. Тым болей у мой век імкнуцца да папулярнасці нейкай — гэта недарэчна зусім. На альтэрнатыўнай сцэне я шмат чаго дасягнуў. У сэнсе поспеху, які сабе ўяўляе шаснаццацігадовы музыка-пачынальнік. «Рок-каранацыі», нейкія гран-пры дзяржаўных смешных фестываляў яшчэ пры Савецкім Саюзе… Усё гэта было, і ўсё гэта досыць смешна, калі на гэта глядзець цяпер. Таму пакуль хочацца нешта выказаць, нечым падзяліцца, пакуль адчуваю місію, я буду гэта рабіць. А калі будзе нейкая паўза, я выкарыстаю яе для іншых творчых заняткаў, можа быць.

Бывае і такое, што не прэ, а ты па інэрцыі пішаш песні, пішаш. А яны народу непатрэбныя, і гэта адразу адчуваецца і табе, і народу. А ты ўсё працягваеш, таму што трэба ж пісаць. Альбо ў гурта таксама бывае: ходзяць на рэпетыцыю, два, тры разы на тыдзень рэпетуюць па тры гадзіны, рэпетуюць… Вось у мяне так з «Мрояй» было: хадзілі, рэпетавалі, а гэта нікому напрыканцы ўжо не было патрэбна. Было ясна, што ўсё кепска, што ўсё не зусім так, як было напачатку, што няма ніякай прухі, няма сувязі з космасам ужо даўно, а мы ўсё хадзілі, хадзілі…

Ці вось да падзей на плошчы я спрабаваў нешта пісаць сольнае, але ўсё яно было такое… нейкае «не да канца». Гэта не было высокае мастацтва — для мяне, прынамсі.

— А можа, ёсць і нейкія нечаканыя творчыя планы, нявыкананыя гештальты? Вось, напрыклад, Нік Мэйсан, бубнач Pink Floyd, нядаўна паабяцаў сабраць хэві-метал гурт, сказаў, што гэта яго даўняя мара, ужо паклікаў Джэфа Бэка… (першакрасавіцкі жарт — заўвага UM).

— Ооо, Джэф Бэк!..

Я ж не буду вам казаць, што ў мяне ёсць. Я думаю, што бліжэйшы сольны альбом не будзе праз паўгады зроблены, можа, і праз год, напэўна, таксама. Мяне зараз прэ ў творчым сэнсе, але я не буду пераўтвараць гэта ў сталеліцейны цэх і займацца вырабам балванак. Хаця гэта вельмі проста зрабіць цяпер, проста наладзіць адсыл да Снорэ тэкстаў, пакладзеных на гармонію з гітарай. Але гэтым шляхам мы не пойдзем, хутчэй за ўсё.

Я наогул думаю, што наступны сольны не будзе падобны да гэтага. Але гэта не ў бліжэйшым часе.

— Калісьці ўжо даўно, у 2005 годзе, у адным інтэрв’ю вы сказалі, што не страцілі здольнасці здзіўляцца. Прайшло дзевяць год. Што сёння здзіўляе Лявона Вольскага?

— Мяне ўсё здзіўляе! Шчыра кажучы, адны здзіўленні. Вось мы ж заўсёды думалі, што ў нас тут дыктатура, моцная рука, і тут раптам абудзіўся такі монстр на ўсходзе. Усе думалі: ну так, яны крадуць, міліярдэры, але з большага ж прагматыкі, адэкватныя людзі. Ну, не ненармальныя ж, не вар’яты. І тут раптам такое пачалося. Ну як тут не здзівіцца? Хто б сказаў дзесяць гадоў таму, што Расія і Украіна будуць знаходзіцца на мяжы вайны. Не здзіўляе хіба, што рускі народ масава, адсоткаў 70–80, усё гэта падтрымлівае, у каментах піша такія рэчы? Такое непрыемнае здзіўленне.

— А ўспрыманне музыкі змяняецца моцна з часам? І навакольнай, і, можа, сваёй.

— Спачатку, калі малы быў, я слухаў, як усе, Beatles, Deep Purple… Потым ужо панк. А потым быў такі перыяд, на пачатку 2000-х, калі я на ўсё гэта забыўся і пачаў жыць абсалютна іншым жыццём, як ні дзіўна. Слухаў іншую музыку, граў абсалютна іншую, пазабываўся на свае старыя ўпадабанні. І ў мяне была такая другая маладосць, нават другое юнацтва.

А потым быў момант, калі ўсё забытае вярнулася назад і нарэшце стала ў поўны спектр. Я спецыяльна купіў сабе дыскі Beatles, пераслухаў усе гэтыя старыя каманды 60-х гадоў, Хендрыкса, усё на свеце! Цяпер я магу ўсё пераслухоўваць адэкватна, мне здаецца. Глядзіш цяпер на тое, што раней падабалася — і нічога. Раней быў такі момант, калі думаў: фу, як табе магло падабацца такое, брыдота нейкая! Цяпер не.

— Сёння першае красавіка — дзень дурня. Ёсць жарт, што ў Беларусі гэта магло б быць дзяржаўнае свята. Згодныя?

— Не, не згодны. Я не лічу, што народ дурны. Не бывае цэлы народ дурным. Бывае абалваненым. Як, напрыклад, адукаваны, рамантычны нямецкі народ зрабіўся монстрам у пэўны час. Як цяпер народ Тургенева, Чэхава раптам таксама зрабіўся монстрам. Але гэта часова, звычайна гэта праходзіць пасля нейкіх ператрусаў і пакарання гэтага народу вышэйшымі сіламі.

У нас народ па большасці ўсё разумее, але ёсць гены партызанкі, бо гэтыя пастаянныя набегі — я ўсё ж такі вяду якую-ніякую гістарычную праграму, таму ведаю — не адно стагоддзе, і не два, і не тры адбываюцца. Таму народ у нас вельмі класна навучыўся шыфравацца, хавацца і не адсвечваць, маўчаць у анучку, рабіць выгляд лаяльнага. Насамрэч, ён не дурны, ён робіць выгляд дурнога. Гэта як у нейкіх вышэйшых эшалонах улады, калі ты на трасянцы не гаворыш, ты, значыць, падазроны. І ты можа нават Гарвард скончыў, але будзеш так размаўляць, як прынята ў гэтых эшалонах.

— Але СССР у галовах людзей у значнай ступені застаўся.

— Гэта вялікая бяда, таму што СССР — гэта насамрэч імперыя зла. Што б ні казалі пра Штаты і пра іхнюю агрэсіўную палітыку, пра «паляванне на вядзьмарак», пра перавароты ў Паўднёвай Амерыцы, пра В’етнам — гэта ўсё кепска, безумоўна, але пры гэтым гэтая дзяржава заўсёды дбае пра свайго грамадзяніна. А ў Савецкім Саюзе жыццё чалавека было нуль. Нічога. Гэта паказала вайна, калі можна было без зброі ісці і падаць, падаць, пакуль не заваліш кулямёт целамі. Гэта паказала сістэма ГУЛАГу. І пакуль не будзе глабальнага пакаяння за гэтыя рэчы, з працэсам, з глабальным разборам, СССР застанецца. Гісторыя паўтараецца, хай крыху ў выглядзе фарсу, але кошт чалавечага жыцця… Пры Саюзе ён быў наогул нішто, а ў нас ён проста невялікі. Сэйлы, зніжкі! «Налетай — подешевело!». Калі будзе працягвацца так, як ёсць, то гэта, мажліва, будзе расейскі варыянт. А я б не хацеў прыехаць, скажам, у Іспанію, размаўляць па-расейску, і каб мяне там не абслугоўвалі і думалі, што я акупант і агрэсар.

— Не стану пытаць, як выганяць Савецкі саюз з галоў, але можа ў вас ёсць думка, як хаця б пачаць? Вось, напрыклад, можа, вуліцы трэба ў Мінску перайменаваць.

— Хто ж вам дасць перайменаваць вуліцы? Ясна, што іх трэба перайменаваць, якія там могуць быць Леніны, што за бюсты Дзяржынскага? Якое КДБ, у рэшце рэшт? Гэта ж страшная, злачынная арганізацыя, а яна ў нас існуе. Ясна, што ўсё трэба мяняць гэта, і перш за ўсё трэба зрабіць вялікі пакаяльны працэс, зрабіць музей ахвяраў савецкіх рэпрэсій і рассакрэціць усе дакументы таго часу. І тады ўсім будзе ясна, што было вялікае злачынства, параўнальнае з гітлераўскім. А не адмовы: «Ой, ну ў нас не так усё». Што ў вас не так? Усіх пісьменнікаў у адну ноч расстралялі. Гэта не так? За адзін год краіна засталася практычна без інтэлігенцыі. Самых шчаслівых выслалі.

— А вам не здаецца, што пры цяперашнім руху ў дзяржаве інтэлігенцыя таксама знішчаецца, толькі больш ціхімі метадамі?

— Ясна, знішчаецца! І ў Расіі таксама гэта адбываецца. Інтэлігенцыю прымушаюць рабіць такія рэчы, пасля якіх назад дарогі ўжо няма. Вось ты прынізіўся, недзе даў слабіну, а потым глядзіш — а ты ўжо у брудзе. Улады дбаюць пра тое, каб як мага болей людзей зацягнуць да сябе, у гэты бруд. У афіцыйны пісьменніцкі саюз, напрыклад. Людзі ж савецкімі мысляць, старымі катэгорыямі: уступіў, бо раптам дадуць кватэру ўсё-такі? Ды не дадуць табе нічога! Дадуць таму, хто блізкі сябра, сваяк, як заўсёды, як было пры Савецкім саюзе. А табе трэба ўжо прагаласаваць, трэба падпісацца недзе. Два разы падпісаўся, потым пачытаў, пад чым — аааа, кашмар! Што цяпер рабіць! А ўжо позна. А потым сустракаешся на якім-небудзь фуршэце ў літоўскай амбасадзе з людзьмі, і яны пытаюць: «Ну што ж ты, Вася, зрабіў?» «Ды я ж не знаў, хлопцы! Не судзіце строга! Я быў вымушаны, мне сказалі, што так не дадуць кватэру!» «Дык табе і так не дадуць кватэру!» «Ну я ж думаў, што дадуць…»

Насамрэч, сітуацыя вельмі багатая для розных літаратурных і кінематаграфічных твораў. Я не разумею, чаму гэта не выкарыстана нашымі рэжысёрамі, сцэнарыстамі. Зрэшты, пісьменнікі класна яе скарыстоўваюць: Бахарэвіч, Клінаў.

— Вось Вы калісьці хацелі камедыю зняць, не знікла ідэя яшчэ?

— Не, не знікае ідэя. Проста няма бюджэту і не будзе, гэта страшна дорага, і мы не пацягнем пакуль. Зрэшты, праз вашае выданне звяртаюся да зацікаўленых людзей! Калі хтосьці згодны прафінансаваць камедыю, якая адлюструе і светлыя, і цёмныя бакі нашай рэчаіснасці без усякіх унутраных цэнзараў, я гатовы ўзяцца. Я пішу сцэнары, мы рэгулярна нешта спрабуем зняць з пэўным поспехам. Саўндтрэк я таксама напішу! Бясплатна.

— Ці застаецца Лявон Вольскі аптымістам?

— Ну, калі не заставацца аптымістам, то трэба выязджаць адсюль у камфортную краіну! :) Безумоўна, усё будзе класна. Толькі, можа быць, не пры нашым жыцці!

А так няма чаго баяцца. Імперыі не вечныя. Усё роўна ўсё разваліцца. А калі разваліцца імперыя, мы будзем у Еўропе, безумоўна. І няма чаго гэтай Еўропы баяцца. У нас жа ўсё ёсць. Транзіт у нас ёсць, выдатныя турыстычныя месцы ёсць — іх толькі давесці да розуму трэба крыху. Ёсць некаторыя карысныя выкапні, ёсць заводы незанядбаныя. Ёсць занядбаныя, іх трэба. Добра, спынюся, гэта ўжо палітычная праграма :)

Так што я застаюся аптымістам. Я проста іранічна і досыць адэкватна, мне падаецца… Ой, не, чакайце, так гавораць вар’яты! Я спрабую глядзець на жыццё без рознага колеру акуляраў. (апранае жоўтыя акуляры)